Help een deadline! Praktische tips om creatief te presteren onder tijdsdruk
Veel creatievelingen kennen het fenomeen. Je hebt alle tijd om een creatief proces te doorlopen op het moment dat je grote doorbraak nog moet komen. Of het nu gaat om muziek, dans, theater, dichten of schilderen, wanneer we alle tijd hebben om iets ‘af’ te krijgen, dan nemen we die tijd. En die tijd lijkt ook zo waardevol voor je creatieve proces. Er ontstaat een soort van rijping in dat proces.
En dan is je creatieve product klaar. Je theaterstuk komt tot uitvoering, je muziek wordt gedraaid op de radio, je schilderij wordt geëxposeerd. Wanneer dit product een succes blijkt, ontstaat er nieuw werk. Vaak komen er dan opdrachtgevers bij kijken die je (vooral financieel) willen ondersteunen bij het uitbrengen van nieuw werk. Ineens komt de prestatiedruk om de hoek kijken. Daar waar je voorheen alle vrijheid ervaarde om te maken wat je wilde, heb je nu ineens een referentiekader. Het moet beter zijn dan het vorige, of in ieder geval net zo goed. Maar toch weer vernieuwend, maar wel herkenbaar. En het moet binnen een bepaald tijdsbestek klaar zijn.
Je moet de creativiteit nu uit je mouw schudden, HELP!
Veel artiesten lijken op dat moment vast te lopen. Alles waar ze voorheen bekend mee waren, lijkt niet meer te werken. Hun hele creatieve proces lijkt niet meer toepasbaar op de tijdsdruk en de prestatiedruk. Creativiteit kenmerkt zich door vrijheid, ruimdenkend zijn, buiten de kaders denken, mogelijkheden exploreren, etc. Deadlines kenmerken zich door kaders en verwachtingspatronen.
Hoe kun je dan toch creatief blijven en in je creatieve proces dicht bij jezelf blijven wanneer je succes en de daarbij horende druk groeit?
Teresa Amabile, onderzoeker aan Harvard Business School verzamelde meer dan 9000 werkdag logboeken en analyseerde ze op creativiteit. Hierbij ontdekte ze dat er twee belangrijke aspecten zijn voor creativiteitsbevordering tijdens deadlines:
- Tijd om te concentreren zonder onderbrekingen of afleidingen;
- Weten waarom ‘het probleem’ zo belangrijk is om op te lossen.
Ondanks dat deze bevindingen in eerste instantie gevonden zijn in het bedrijfsleven, geloof ik dat ze goed te vertalen zijn naar artistieke vakken. Het eerste advies gaat over niet afgeleid raken. Creativiteit ontstaat vaak doordat we er voor gaan zitten. Natuurlijk kennen we het fenomeen dat ingevingen of geniale ideeën komen op de meest onverwachte momenten, maar we weten ook dat we meters maken door ervoor te gaan zitten. We hebben allemaal ervaren dat starten vaak een groter probleem is dan doorzetten. Zorg dat je je werk niet kunt uitstellen en bescherm jezelf tegen afleiding. Veel artiesten zie ik dit al onbewust inzetten door te werken met ‘schrijfweekenden’ of door zichzelf af te zonderen in een vakantiehuis om zonder afleiding van mensen of andere verplichtingen aan hun werk bezig te zijn. Het eenvoudigste om deze eerste regel toe te passen is door deze in te plannen in je agenda. Maak gebruik van studiotijd of kantoortijd. Ook al werk je aan huis, plan het in.
Tip 1 Zet een kruis in je agenda.
Op die uren of dagen geen pr werkzaamheden, geen huishoudelijke taken, geen opvoeding van kinderen, geen netwerkbijeenkomsten.
Het tweede advies lijkt wat verder af te liggen van artistieke processen, gezien artistieke processen ogenschijnlijk minder gericht zijn op het oplossen van een probleem. Natuurlijk kan ook kunst bijdragen aan maatschappelijke problemen en kan de insteek van de creatie daar ook op gericht zijn: ‘we moeten een nummer schrijven als protest tegen discriminatie’. Maar ook wanneer er minder duidelijk sprake is van een probleem, kan ook de intentie, het verlangen, de drive, gezien worden als het probleem.
Tip 2 Focus op je intrinsieke drive
Het is belangrijk dat jij ontdekt waarom jij je werk wilt maken. Waarvoor staat je artistieke werk symbool? Wat wil jij uitdragen? Waarom wil je juist dit maken? Wanneer je antwoorden op deze vragen kunt geven heb je je intrinsieke motivatie helder.
Want als je weet wat jouw drijft, maak jij je werk voor jezelf, ongeacht welke beloning je ervoor krijgt!
Hoe meer druk van buitenaf en hoe meer mensen je kunt teleurstellen, hoe lastiger het is om tot je intrinsieke motivatie te komen. Het kan daarom helpen om hier samen met een coach naar te kijken. Weet wie je bent en waar je voor staat. Op die manier kun je je grenzen stellen. En dat helpt dan weer bij het zetten van kruizen in je agenda.
Natuurlijk heeft de wetenschap nog veel meer creativiteit bevorderende trics ontdekt, zoals een minuut in een stressbal knijpen met je linkerhand om je rechter hersenhelft te activeren en je wenkbrauwen enkele keren na elkaar optrekken om je blik te verruimen. Maar als we alle kennis verklappen, valt er niets meer te leren. En dat zou zonde zijn, want juist elke dag iets nieuws leren, bevordert de creativiteit.