Artiesten en alcohol

“Ik leef op de gratis alcohol die me overal aangeboden wordt”, zei Tim Bergling, zoals Avicii echt heette, tijdens een interview met GQ in 2013. Of alcohol bij heeft gedragen aan de tragische dood van deze Zweedse dj is onduidelijk. Dat hij overmatig alcohol gebruikte, was wel bekend.

De dood van Verne Troyer komt enkele dagen later naar buiten. Het rapport van het toxicologisch onderzoek laat nog zeker vier tot zes weken op zich wachten. Echter is wel bekend gemaakt dat hij een erg hoog alcoholpromillage had toen hij werd opgenomen in het ziekenhuis.

Zowel in de media als in de wetenschap wordt regelmatig het verband gelegd tussen bekende artiesten en alcoholgebruik danwel -misbruik. Wat mij doet afvragen is waarom specifiek alcohol. Natuurlijk zijn er ook veel gevallen bekend van artiesten die drugsproblemen hebben of ander destructief gedrag vertonen en de waaromvraag van destructief gedrag in het algemeen is daarom ook te stellen. Echter ben ik in deze benieuwd naar of er een motivatie kan worden gevonden voor het overmatig alcoholgebruik bij bekende artiesten.

Om deze vraag te beantwoorden is het waardevol om te kijken naar wat alcohol is en de werking hiervan. Alcohol is een natuurproduct dat ontstaat door gisting van gerst (bier) of druiven (wijn) (Trimbos Instituut, 2018). Alcohol zorgt voor een ontspannen en ontremde stemming, maar te veel alcohol leidt tot misselijkheid, braken en in het extreme geval tot het wegvallen van de ademhaling.

Alcohol consumeren is in onze maatschappij heel normaal. Zo heeft 80,8% van de Nederlandse bevolking boven 18 jaar in 2015 een keer (of meer) alcohol gedronken (Nationaal Drug Monitor Jaarbericht 2016). Uit ditzelfde rapport bleek ook dat meer mannen dan vrouwen alcohol hadden gedronken. In 2015 dronk 86,3% van de mannen van 18 jaar en ouder wel eens alcohol en 75,5% van de vrouwen. Maar dat het ‘normaal’ is, wil niet zeggen zonder problemen. 65.000 Mensen klopte aan bij de verslavingszorg met een hulpvraag, waarvan 30.000 met een primaire alcoholhulpvraag (Kerncijfers Verslavingszorg 2015). Het Nationaal Drug Monitor heeft de schatting gemaakt dat 16 tot 24% van de verkeersdoden in 2013 gevolg was van alcoholmisbruik.

Alcoholgebruik is dus in onze cultuur normaal maar leidt ook tot problemen. Waarom drinken we het dan? Wat is het effect? Zoals eerder gezegd is de eerste reactie van alcohol ontspanning en ontremming. Alcohol beïnvloed twee belangrijke neutrotransmitters (boodschappers) in de hersenen, namelijk GABA en Glutamaat. GABA remt zenuwcellen waardoor je je gaat ontspannen. Alcohol maakt GABA nog actiever en hierdoor voel je je meer ontspannen. Glutamaat is een activerende neurotransmitter maar die wordt door alcohol juist geremd. Dit leidt tot een negatief effect op je korte termijn geheugen en je beoordelingsvermogen wordt verzwakt. Hierdoor is ook je zelfkritiek minder. Dit laatste is mogelijk een belangrijk effect van het gebruik van alcohol voor bekende personen. Daarnaast stimuleert alcohol de dopamineafgifte in het beloningscentrum van je hersenen, waardoor je je plezierig en euforisch voelt. Alcohol beïnvloed ook je serotonine systeem. Deze neurotransmitter zorgt voor een gevoel van verbondenheid.

Als je dit allemaal opsomt dan begrijp je dat de effecten van alcohol voor veel artiesten als prettig wordt ervaren. In een wereld van hectiek, spanning, stress, bekeken worden en kritiek is het heerlijk dat een middel ervoor zorgt dat je ontspant, minder zelfkritiek hebt, je euforisch en verbonden voelt.

Dat alcohol een aantrekkelijke verleider is lijkt me duidelijk. Maar waarom dan specifiek alcohol? Een belangrijk aspect is nog niet besproken en dat is de toegankelijkheid. Zoveel meer mensen die alcohol drinken ten opzichte van andere drugs gebruiken, vooral door de toegankelijkheid. Alcohol is vrij verkrijgbaar indien je boven 18 bent. Alcohol is in onze maatschappij genormaliseerd. Eigenlijk nog meer dan dat. Alcohol wordt ingezet als gift voor de goden, zoals Jesus wijn dronk met zijn apostelen. Een flesje wijn als verjaardagscadeau of aan de bar een drankje voor die leuke dame. En daar gaat het dus bij artiesten vaak mis. Ze worden op een voetstuk geplaatst, verafgood en daarmee in een gouden bad met alcohol gedompeld. De fles champagne staat klaar voor een optreden, op de rider moet een fles wodka staan en restaurants bieden hen hun beste wijn aan. Zoals ik Avicii aan het begin van dit stuk citeerde: “Ik leef op de gratis alcohol die mij overal aangeboden wordt”. In mijn volgende artikel zal ik ingaan op hoe je als artiest ‘Nee’ kunt zeggen. Tot die tijd: Blijf lekker thuis!

RIP

Tim Bergling 1989-2018

Verne Troyer 1969-2018